Werken vanuit leerlijnen

Wat zijn leerlijnen

Onder leerlijnen verstaan wij: een opeenvolgende serie leerstofdoelen die samen een leerlijn vormen. De leerstofdoelen het liefst meteen in leerling-taal, dat geeft duidelijkheid voor leerling en leerkracht. Wij hebben een aantal manieren om met leerlijnen te werken voor je op een rij gezet.

"De methodeslaaf"

Er is de laatste tijd best wat kritiek op het al te strak werken vanuit methodes. Wat overdreven wordt er gezegd dat veel leerkrachten methodeslaaf zijn geworden. Een methode biedt een duidelijke structuur, maar het klakkeloos volgen, zonder schrappen en zonder zelf materiaal erbij te zoeken is inderdaad niet de beste optie. De differentiatie die een methode biedt is altijd enigszins beperkt. Ook staan er vaak opdrachten in die niet voor iedereen nuttig zijn. Vanuit dit startpunt is het goed om de stap naar het werken vanuit leerstofdoelen te zetten.

Leerlijnen vanuit de methode

Om wat losser te komen van de methode is de eerste stap om de leerstofdoelen helder te hebben. Dat kan per les, maar een overzicht van de leerstofdoelen over een langere periode geeft meer inzicht. Als je de les voorbereidt is het leerstofdoel het startpunt. Van daaruit kijk je of de opdrachten die in de methode staan tot dit doel leiden. Als dat niet het geval is schrap je dus opdrachten en je bedenkt er zelf nieuwe opdrachten bij. Dat kunnen meer doe-opdrachten zijn of onderzoekende opdrachten waar coöperatieve werkvormen een belangrijke rol spelen.

Leerlijnen met de methode als bron

Zo werkend kun je steeds meer eigen materiaal gaan verzamelen. De leerstofdoelen vormen samen een leerlijn, de methode gebruik je steeds meer als bron, niet meer als verplichte oefenstof. Je kunt op zoek gaan naar materiaal of zelf lessen ontwerpen, het liefst samen met collega’s zodat je niet steeds zelf het wiel hoeft uit te vinden. 

Werken vanuit leerlijnen

Als je eenmaal bekend bent met de leerlijnen voor de vakken uit je groep is het volledig werken vanuit leerlijnen, zonder methode, een mogelijke volgende stap. Door daarbij leerlingen zelf keuzes te laten maken wordt het mogelijk om steeds meer onderwijs op maat aan te bieden. Daar kunnen dan ook ook andere vormen van instructie bij passen zoals instructiefilmpjes. Je denkt na over het meten van de voortgang, bijvoorbeeld door het houden van leergesprekken en het werken met diagnostische toetsen. De leerlijn staat dan helemaal los van de methode. Voorbeelden van hoe zo’n leerlijn eruit kan komen te zien vind je in het boek ‘Leerlijnen voor het basisonderwijs’ . Deze leerlijnen zijn ook gebruikt als basis in Schoolrijk, waarmee je de lessen die je daar maakt kunt koppelen aan deze leerstofdoelen.

Samenwerking

Ons ideaalbeeld is dat we vanuit deze leerlijnen steeds meer zelf als leerkrachten voor de invulling van de lessen zorgen. Als we dezelfde leerlijnen hanteren, die uiteindelijk in verschillende leerroutes kunnen worden opgesplitst, kunnen we het lesmateriaal eenvoudig met elkaar delen zonder steeds lang te moeten zoeken of iets aansluit bij de leerstof die je wilt behandelen of de leerdoelen die je wilt behalen. Help jij mee om het onderwijs steeds meer op maat te maken?

NieuwLeren heeft de leerlijnen in een boek gezet: Leerlijnen voor het basisonderwijs. Dit boek kun je hier bestellen:  NieuwLeren, Leerlijnen voor het basisonderwijs